Duurzame lessen van verstoring in de logistieke keten

Verrijkte betrouwbare productdata, betere traceerbaarheid en meer transparantie

Aankoopgewoonten verschuiven, verschillende sectoren staan onder grote druk, terwijl sommige bedrijven hun eerder beoogde technologische vernieuwingen juist versneld toepassen. Intussen stelt ook Koning Klimaat ons voor een enorme uitdaging die we al wat langer zagen aankomen. Hoe kan GS1 samen met de bedrijven zorgen voor een betrouwbare en duurzame keten?

Productinformatie voor consumenten belangrijker dan ooit

In veel opzichten is de COVID-19-pandemie een onverwachte motor voor de digitale transformatie die al jaren hoog op de agenda staat in retail: “Consumenten bestellen meer online en staan meer open voor personalisatie op basis van big data, vooral als dit betekent dat dit hun winkelervaring gemakkelijker en veiliger maakt”, zegt GS1 innovatiemanager duurzaamheid Jan Merckx. “Dat biedt kansen voor innovatieve merken, detailhandelaren en leveranciers van oplossingen om hoogwaardige, contactarme oplossingen te lanceren. En omdat aankopen meer op fysieke afstand moeten worden gedaan, is de productinformatie voor consumenten belangrijker dan ooit geworden.” Breekt er een nieuwe retailtijdperk aan van meer transparantie en traceerbaarheid?

De kracht van standaardisatie in een duurzame keten

In het afgelopen jaar zijn lessen opgedaan die wellicht ook de klimaatuitdagingen in een ander daglicht hebben geplaatst. Merckx ziet wél een verband tussen de huidige pandemie en de klimaatcrisis waaruit we lessen kunnen trekken voor de toekomst. “Het mooie is dat het versterken van de traceerbaarheid en transparantie ook het doel dient om tot een duurzamere en meer circulaire supply chain te komen. Je hebt er hetzelfde type informatie voor nodig en de benodigde standaarden en systemen zijn er al.”

Door de verstoringen die de pandemie teweegbracht, bleken onderdelen of ingrediënten niet meer verkrijgbaar en de toeleveranciers niet meer traceerbaar, vertelt Merckx. Dus het belang van verrijkte betrouwbare productdata, en vooral ook betere traceerbaarheid en meer transparantie, nam plots enorm toe: “Wisten we eigenlijk wel wie de toeleverancier van onze leverancier was?” Op de farmaceutische markt is er steeds de angst voor vervalste geneesmiddelen geweest. Merckx: “Er zijn farmaceutische bedrijven die met hun systemen waar ook ter wereld kunnen laten zien dat hun vaccin écht is en dat het niet gaat om een vervalsing. Daar ligt de kracht van standaardisering; dankzij de GS1 infrastructuur (o.a. identificatie, productdata delen en EPCIS) kunnen we nog veel meer transparantie bieden in de supply chain.”

Ook bij Climate Adaptation Summit in Nederland: "We moeten nu in actie komen"

“Deze pandemie geeft ook duidelijk onze positie op de wereld weer. We zien nu duidelijk dat we als mensheid heel kwetsbaar zijn. Vrij recente pandemieën op aarde hebben de populaties van sommige diersoorten gehalveerd. Nu is het besef ontstaan dat zoiets ook ons zou kunnen overkomen. Die kwetsbaarheid laat ons wel zien dat we zorgzamer met onze wereld moeten omgaan. We hebben te weinig respect gehad voor het feit dat we op een eindige aarde leven, die een maximale capaciteit heeft om allerlei omstandigheden aan te kunnen. Daar worden we nu mee geconfronteerd."

Het is Nederland waar de Climate Adaptation Summit plaatsvindt. Deze internationale klimaattop met wereldleiders is gericht op het vinden van oplossingen om ons aan te passen aan de effecten van klimaatverandering. Minister van Infrastructuur en Waterstaat Cora van Nieuwenhuizen: “De gevolgen van klimaatverandering zijn groeiend, ingrijpend en overal in de wereld merkbaar; periodes van extreme droogte, piekbuien en een stijgende zeespiegel. We moeten nu echt in actie komen."

"Zo doet deze crisis ons ook nadenken over welke sectoren écht belangrijk zijn en over lokale oplossingen die we moeten vinden om bepaalde ketens duurzamer en korter te maken. En het implementeren van een echte circulaire economie vereist een enorme hoeveelheid gegevens. Data zijn hierin een cruciale troef. En het gebruik van een gemeenschappelijke taal is de enige manier om het niveau van efficiëntie te bereiken dat nodig is voor het ‘concept’ de circulaire economie.”

Het elektronisch productpaspoort

De crisis waar we momenteel in zitten, vraagt dus om snel schakelen. Intussen noopt de klimaatverandering ons ook om een overgang te maken. “Als we die klimaatcrisis abrupt hadden moeten aanpakken, zaten we met een veel groter probleem – de meeste bedrijven zouden daar niet op zijn ingesteld.”

De Europese Commissie beschouwt de digitale transformatie dan ook als een belangrijke factor om de doelstellingen van de Green Deal te bereiken. De digitalisering kan bijdragen tot ‘een betere beschikbaarheid van informatie over de kenmerken van de in de EU verkochte producten’. Zo moet een ’elektronisch productpaspoort’ informatie kunnen verschaffen over de herkomst van een product, de samenstelling, de reparatie- en demontagemogelijkheden en de verwerking ervan tot aan het einde van de levensduur. “De maatregelen die nu op tafel liggen, laten ons toe om geleidelijk over te gaan naar een circulaire wereld. ”

‘Kleine schakel in het verbeteren van ketentransparantie’

In de afgelopen jaren is de noodzaak van milieubewust gedrag en een meer circulaire economie vooral in Europa al sterk toegenomen. Veel consumenten zijn bereid meer te betalen voor duurzamere producten en bedrijven bewegen daarin mee. Vanwege de investeringen vaak aangemoedigd vanuit regelgeving, maar ook omdat het vertrouwen van de consument gewonnen moet worden. “Ook op dit vlak is de behoefte aan transparantie gegroeid”, zegt Merckx.

“Consumenten willen goede, inzichtelijke productgegevens die de mate van duurzaamheid aangeven. Dit inzicht ontwikkelt zich al in positieve zin, maar de vraag is of het wel snel genoeg gaat. De modesector is een mooi voorbeeld. Kledingproductie vergt vandaag veel energie en grondstoffen. We leven in een tijd waar we ons beseffen dat we bepaalde processen moeten veranderen. Traceerbaarheid is daarbij van groot belang om tot een optimale recycleerbaarheid te komen. Samen met bedrijven proberen we met GS1 de ketentransparantie te verbeteren om het hergebruiken tegen zo laag mogelijke energie te stimuleren. Wij zijn natuurlijk maar een kleine schakel in het grote geheel, maar merken dat bedrijven de winst en noodzaak zien van die ontwikkeling naar meer duurzaamheid.”