Beter afval scheiden dankzij barcode
Een echt keukentafelidee. Zo omschrijft eigenaar Jelle Vijfhuize van WAST-e zijn plan om een slimme manier te vinden om met barcodes eenvoudig en beter huishoudelijk afval te kunnen scheiden. Inmiddels zijn de eerste prototypes van de afvalscanner ontwikkeld en staat de eerste grootschalige praktijktest gepland. De afvalscanner geeft gebruikers op basis van artikeldata van onder meer GS1 advies over welke afvalbak gekozen moet worden voor verpakkingen.
De basis voor WAST-e is in 2018 gelegd. “Ik woon in Rotterdam en besefte me dat afvalscheiding daar alleen op de basale stromen papier, glas en restafval gebeurt. Terwijl we aan de andere kant via boodschappenapps al onze bestellingen digitaal kunnen plaatsen of lijstjes kunnen samenstellen waarmee we snel onze boodschappen kunnen doen. Dat zette me aan het denken”, zegt Jelle Vijfhuize. Hij zag kansen om die data ook te gebruiken voor de scheiding van de verpakkingsmaterialen van die producten.
Leverancier verpakkingsdata
Vijfhuize zocht een leverancier van artikeldata en kwam al snel uit bij GS1. “GS1 is de toonaangevende dataleverancier voor de retail, dus ik heb contact gezocht. Alleen bleek op dat moment de data over het verpakkingsmateriaal van de artikelen nog niet beschikbaar in de datapool van GS1. Aangezien ze aangaven daarmee wel bezig te zijn, heb ik toen besloten mijn plannen even op een laag pitje te zetten. Voor mij was duidelijk dat de artikeldata van GS1 essentieel is voor mijn project.” Toen hij tijdens de Coronapandemie weer contact zocht, had GS1 de data over verpakkingen inmiddels beschikbaar en kon Vijfhuize verder met WAST-e.
Advies in tekst en kleur
Samen met een partner die de scanner heeft ontwikkeld, ging Vijfhuize op zoek naar een oplossing die eenvoudig en onopvallend ingezet kan worden in huis en op kantoor. “Geen blikvanger, maar een klein kastje waarmee je de barcode op een verpakking kunt scannen en vervolgens een advies krijgt in welke vuilnisbak het gestopt moet worden. In tekst, maar ook in kleur.”
Door het advies zowel in tekst als in kleur te geven is eigenlijk iedere drempel om afval te scheiden weggenomen en worden mensen gestimuleerd om hun afval op een verantwoorde wijze te scheiden. “Zo kunnen we uiteindelijk komen tot een veel betere bronscheiding van huishoudelijke verpakkingsafval en gewoon afval. En dat is nodig, want jaarlijks eindigt per persoon ongeveer 140 kilogram afval ten onrechte bij het restafval, terwijl het via andere afvalstromen opnieuw ingezet had kunnen worden.”
Om de afvalscanner in huis succesvol te laten zijn en snel geaccepteerd te krijgen, moet het systeem snel, robuust en compleet zijn. Dat betekent dat we van alle barcodes de juiste verpakkingsmaterialen moeten hebben, idealiter via GS1.
Geen verplichte velden
De velden waarin leveranciers informatie over de verpakkingsmaterialen van hun producten moeten zetten in de GS1 datapool zijn (nog) niet verplicht. Vijfhuize: “Daardoor zijn niet van alle producten de gegevens bekend.” Wel verwacht Vijfhuize dat steeds meer bedrijven hun duurzaamheidsdoelstellingen opschroeven. “We gaan uiteindelijk toe naar een circulaire economie en om die te bereiken zal ook de regelgeving op dat vlak strenger worden. Dat besef is wel aanwezig en GS1 neemt daarbij een faciliterende rol aan richting de producenten”.
Om toch over zoveel mogelijk data te beschikken, heeft Vijfhuize ook andere databronnen aan de afvalscanner gekoppeld zoals die van EcoScan. “Het gaat om grofweg 300.000 gevalideerde producten waarmee we, samen met de data van GS1, 90 tot 95 procent van het assortiment dat verkrijgbaar is in de supermarkt kunnen scannen.”
Infrarood en beeldherkenning
De afvalscanner waarmee WAST-e binnenkort een eerste grote praktijktest gaat uitvoeren werkt alleen op basis van de barcode op de verpakkingen. Maar Vijfhuize werkt met zijn team al aan nieuwe generaties. “Die hebben ook een infraroodscanner waarmee plastics goed gescand kunnen worden. Dat is belangrijk want veel verpakkingsmaterialen zijn gemaakt van plastic en hebben niet altijd een barcode.”
Om de afvalscanners succesvol en op grote schaal te introduceren, start Vijfhuize in 2023 met de ontwikkeling van scanners die ook beeldherkenning hebben. “Veel losse producten die we in huis gebruiken hebben geen barcode. Een theezakje of bananenschil bijvoorbeeld. Een goed voorbeeld in het bedrijfsleven is het koffiebekertje. Vaak gooien mensen die bij het papierafval of bij het plastic, maar door de combinatie van papier en plastic horen ze juist bij het restafval. Om een scanner te ontwikkelen die ook voor afval zonder barcode een goed advies kan geven, werken we samen met studenten van het Da Vinci College en Hogeschool Rotterdam vanuit de Duurzaamheidsfabriek Dordrecht.”
Focus op bedrijfsleven
“Om de afvalscanner in huis succesvol te laten zijn en snel geaccepteerd te krijgen, moet het systeem snel, robuust en compleet zijn. Dat betekent dat we van alle barcodes de juiste verpakkingsmaterialen moeten hebben, idealiter via GS1. Maar ook dat de slimme afvalscanner is uitgerust met de infrarood- en beeldherkenning, zodat eigenlijk alles in huis kan worden gescand. Anders gaan mensen zich irriteren en verdwijnt de scanner al snel in een lade en dat is uiteraard niet de bedoeling.”
Gezien de uitdagingen voor het gebruik in huis richt WAST-e zich de komende periode eerst op het bedrijfsleven. Het productaanbod bij een bedrijf is overzichtelijker en zo bieden we bedrijven en hun medewerkers gelijk de kans om hun afval goed te scheiden, terwijl we ook cruciale ervaring opdoen voor de toekomst. Een dierentuin is een van de organisaties waarmee Vijfhuize in gesprek is. “Daar kunnen bezoekers dan zelf hun afval scannen en op een interactieve manier kennis maken met verantwoord afval scheiden. Een mooie kans om het bewustzijn te vergroten en het gedrag te veranderen.”