Data is de motor achter de circulaire transitie
Steeds meer bedrijven zien de noodzaak van een snel te verduurzamen economie en passen hun businessmodel aan van lineair naar circulair. Productverpakkingen recyclen, grondstoffen identificeren, reduceren van afval en producten hergebruiken. Het vraagt allemaal om het vastleggen en delen van data.
Op 28 februari luidde het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, de noodklok. Grootschalig wetenschappelijk onderzoek toont aan dat klimaatverandering nog ernstiger gevolgen heeft dan we al dachten. Bedrijven en autoriteiten over de hele wereld werken dan ook steeds doelgerichter samen om tot een duurzamere maatschappij te komen. Naast de energietransitie vormt het circulaire economiemodel daarvoor een belangrijke pijler, waarbij bestaande materialen en producten zo lang mogelijk worden gebruikt door ze te hergebruiken, repareren of recyclen.
Europese circulaire ambities
De Europese Commissie nam twee jaar geleden al een plan aan om klimaatneutrale en circulaire productie te stimuleren. Ze zijn bijvoorbeeld begonnen met het ontwikkelen van een zogeheten ‘digitaal productpaspoort’. Dit paspoort moet informatie bevatten over de samenstelling van goederen met de bedoeling om het hergebruik van grondstoffen en recycling te stimuleren. “Meer circulaire productie leidt niet alleen tot een schonere economie, maar ook tot meer zekerheid om over grondstoffen te kunnen beschikken. In deze tijd niet onbelangrijk én het benadrukt het belang van recycling”, zegt Mirjam Karmiggelt, CEO van GS1 Nederland.
Samenwerken voor circulariteit
De duurzame industriële transformatie valt of staat door digitalisering en datadeling in de hele productlevenscyclus. Karmiggelt: “Consumenten, bedrijven en overheden hebben immers betrouwbare informatie nodig. Consumenten maken hun aankoopkeuze steeds meer op basis van duurzame productkenmerken en herkomst. En als je als keten circulair wilt zijn, is het van groot belang om data al vanaf de eerste stappen van het productieproces vast te leggen en met elkaar te blijven delen. Circulariteit stopt immers niet na de productie. Samenwerking in de keten en een gemeenschappelijke taal om data te kunnen delen zijn daarbij echt cruciaal. Nu blijft data vaak binnen de schakels van de keten hangen omdat de volgende partij de data niet goed kan ontvangen. Of data wordt zelfs nog steeds met Excels gedeeld!”
Volgens Karmiggelt is grootschalige duurzame verandering naar een circulaire economie alleen mogelijk als data wordt gestructureerd en gedeeld via wereldwijde en open standaarden. “Interoperabiliteit, standaardisering, traceerbaarheid, transparantie en voorraadbeheer zijn allemaal termen die al jaren centraal staan in waar wij met bedrijven aan werken. Maar het zijn ook precies deze elementen die de belangrijke basis vormen voor het creëren van een circulaire economie.”
Recyclen van verpakkingen
Een initiatief voor het verminderen en beheersen van afvalstromen, het stimuleren van hergebruik en duurzame of recyclebare verpakkingen, is die van de DDRS Alliantie, een non-profit samenwerking van grote bedrijven voor het inzamelen van plastic drinkverpakkingen.
De hoge kosten van inzamelmachines zijn daarbij een uitdaging. Daarom werd in het Verenigd Koninkrijk een alternatief bedacht: het digitale deposit-refund system (DDRS). “Met een netwerk van vele kleine inzamelpunten kan de consument makkelijk drinkverpakkingen inleveren, dus ook flesjes en blikjes van andere supermarkten of uit andere landen”, vertelde Duncan Midwood van de DDRS Alliantie laatst tijdens een internationaal GS1 congres. “Iedere drankverpakking heeft een specifieke code die de consument met een QR-code via een app kan scannen voor het inleveren.” Na een pilotfase in 2023 verwacht Midwood dat het concept in 2024-2025 zal worden uitgerold.
Productpaspoort om de circulaire reis mee te volgen
Het vermogen van bedrijven om inzicht te krijgen in hun keten, producten te recycleren of afval te verminderen, hangt sterk af van de beschikbaarheid van data. Melissa Ciardullo, project leader bij Ikea, ging daarom tijdens hetzelfde GS1 congres in op de relevantie van een digitaal productpaspoort voor hun circulaire businessmodel.
Ikea werkt al zo’n 15 jaar samen met GS1 en wil haar circulariteitsdoelen bereiken met de standaarden die GS1 daarvoor biedt. Ciardullo: “Om onze producten te kunnen recyclen, hergebruiken, opknappen of opnieuw te maken, is de interactie met onze klanten nog belangrijker geworden. We moeten onze data delen en digitale middelen gebruiken om dit efficiënt te kunnen doen.”
Betrouwbare informatie voor de hele keten
Dat betekent dat de behoefte aan betrouwbare informatie in de keten nog groter is. Ciardullo: “Voor de hele keten is het een uitdaging om tot een betrouwbare informatiestroom te komen. En dat toont de relevantie aan van het productpaspoort als interactieve, realtime registratie van materialen en producten. En daarbij is identificatie key. Want als je de reis van elk product of elk onderdeel kunt volgen, biedt dat alle partijen in de keten geactualiseerde data om de levensduur van producten en onderdelen te optimaliseren. Het geeft bovendien inzicht in de ecologische footprint van het product, de efficiëntie in gebruik en de mogelijkheden voor het hergebruiken van productonderdelen. De koppeling van het productpaspoort aan een digitaal scanbare artikelcode is een belangrijke voorwaarde. Die heeft een unieke ‘product identifier’ die data over de historie van het product bevat.“
Actie nodig
Karmiggelt verwacht dat een aantal grote producenten hun verantwoordelijkheid gaan nemen. “Maar dat is niet genoeg, want zoals gezegd zijn moeten alle partijen in de keten stappen gaan zetten om tot een écht waardevol productpaspoort te komen. Wetgeving gaat het verplichten en dat gaat sneller dan we denken.”
Lees verder over de rol van GS1 in de nieuwe position paper over sustainability
