Statiegeld op blikjes nu ook een feit

Hoewel het heffen van 15 eurocent statiegeld op ieder blikje ook zal zorgen voor het terugdringen van het aandeel blikjes in het zwerfafval, is het niet de voornaamste reden van de introductie. Gianotten: “Dat is voor ons vooral de wettelijke verplichting dat in 2024 90 procent van alle verkochte blikjes ingezameld moet worden zodat ze gerecycled kunnen worden.”

Statiegeld Nederland start met een grootschalige campagne om consumenten te informeren over de introductie van statiegeld op blikjes. “We willen consumenten bovendien bewust maken van het doel. Na de introductie van statiegeld op de kleine petflessen is het aantal petflessen dat in het zwerfafval belandt, met ruim 60 procent afgenomen. Lege blikjes zien we nog volop rondslingeren, terwijl ook die ingenomen en verwerkt kunnen worden tot grondstoffen voor nieuwe blikjes”, aldus Gianotten.

Artikeldata uitgangspunt

Voor het inrichten van een goed innamesysteem zijn niet alleen de innamemachines belangrijk. “Het begint bij artikeldata. We moeten van ieder product verschillende zaken weten. Dat begint bij de GS1 barcode (EAN) en de productnaam. Maar we moeten ook weten van welk materiaal het blikje is gemaakt. Aluminium en staal moeten gescheiden verwerkt worden dus die informatie is ook belangrijk. Dat geldt ook voor het gewicht, de diameter, hoogte en inhoud van ieder blikje. Bovendien willen we van alle producten een foto hebben.”

CEO Mirjam Karmiggelt van GS1 vult aan: “Met behulp van de barcode wordt bij aankoop van het product ook statiegeld afgerekend. Dezelfde barcode wordt gebruikt om bij inleveren statiegeld terug te geven. Zo levert de GS1 barcode een mooie bijdrage aan een circulaire wereld. We hadden deze ervaring al opgedaan bij o.a. (pet)flessen en konden dit goed hergebruiken.”

1-loketplatform voor productdata

Volgens Gianotten fungeert de datapool van GS1 als een 1-loketplatform. “Verreweg de meeste producenten en importeurs van ready-to-drink blikjes zijn al bekend en aangesloten bij GS1. Dat scheelt enorm veel werk omdat wij die data 1-op-1 kunnen gebruiken.”

Een klein deel van de producenten en importeurs die drank in blikjes op de markt brengen, is niet aangesloten bij GS1. “Zij moeten alle artikeldata rechtstreeks bij ons aanleveren. Zoals de kleine brouwers die een speciaal en vaak beperkt assortiment op de markt brengen. Ook zij moeten aan de verplichting voldoen en statiegeld op hun blikjes gaan heffen.”

Explosie van data

“GS1 ondersteunt bedrijven in het vastleggen en delen van informatie die nodig is voor een circulaire economie en om compliant te zijn aan wet- en regelgeving. Het is onze rol als not for profit-organisatie om onze deelnemers hierbij te helpen en diensten te ontwikkelen zoals we nu hebben gedaan voor het statiegeldsysteem. En we zijn nog lang niet klaar, want het aantal producten dat retour genomen moet worden voor hergebruik of recycling zal exploderen. En voor al die producten gaan we helpen bij het vastleggen van data en willen we ook de grondstoffen weten om te kunnen recyclen, net zoals bij de blikjes”, zegt Karmiggelt.

Van blik tot blik

Het scheiden van de aluminium en stalen blikjes na het inleveren ervan kan met behulp van een magneet, maar als de barcode deze informatie bevat, kan er efficiënter gescheiden worden. Gianotten: “Voor beide materialen geldt dat de blikjes geplet worden en naar de zogeheten remelters gaan. Daar worden ze omgesmolten en gebruikt als grondstof voor nieuwe blikjes.”

Typisch ‘on the go’

Net als de kleine petflessen zijn blikjes typische ‘on the go’ verpakkingen. “Ze worden veel verkocht op NS-stations, bij benzinestations, bioscopen, snackbars en natuurlijk in de supermarkt. We zien dat veel mensen de petflessen wel mee naar huis nemen en ze verzamelen voor een volgend bezoek aan de supermarkt. We hopen dat we die ontwikkeling bij blikjes ook gaan zien.”

Gianotten verwacht dat de 15 eurocent statiegeld niet voor iedereen voldoende motivatie zal zijn om alle blikjes weer in te leveren om het statiegeld te verzilveren. “Maar net als bij de kleine petflessen kan het andere mensen wel motiveren om de blikjes die op straat liggen op te ruimen en in te leveren. Daarmee bereiken we uiteindelijk ook het gewenste doel.”

Voldoende inleverplekken

Door te zorgen dat op de plekken waar de blikjes verkocht worden ze ook ingeleverd kunnen worden, zijn er verspreid over Nederland al ruim 27.000 innamepunten. Gianotten: “En dat aantal groeit. We willen kopers van blikjes drinken zo goed mogelijk stimuleren om ze weer in te leveren zodat ze hun statiegeld terugkrijgen.”

Een groot verschil met de kleine petflessen is dat de blikjes niet afgesloten kunnen worden als ze eenmaal geopend zijn. Volgens Gianotten hoeft dat op zich geen probleem te zijn. “Als het blikje leeg is, kan het ook gewoon in de tas meegenomen worden naar huis. En als mensen dat niet willen, kunnen ze onderweg het blikje veelal ook meteen weer inleveren.”

Het nieuwe ‘oud-papier’

Er zijn in ons land inmiddels ook al ruim 3.000 sportclubs waar petflesjes ingezameld worden. “Daar kunnen straks ook de blikjes ingeleverd worden. Zo zitten we dicht bij de bron, want ook in sportkantines worden veel blikjes verkocht. Het statiegeld op die blikjes kan door de sportclub verzilverd worden en dat levert ze een aardig zakcentje extra op. Dat gebeurt nu met de petflessen ook al en is een groot succes”, zegt Gianotten, die het inzamelen van petflessen en blikjes vergelijkt met het ophalen van oud-papier zoals veel sportverenigingen dat vroeger deden.