Duurzaamheidsdata delen: GS1 zet samen met koplopers de toon

Verduurzaming gaat gepaard met een enorme vraag naar data. Van consumenten die willen weten hoe duurzaam producten zijn, van recyclingbedrijven die willen weten hoe ze die producten moeten verwerken en van overheden die eisen dat bedrijven verantwoording afleggen. “Die data zit vaak vast binnen bedrijven, maar moet door de hele keten stromen”, vertelt CEO Mirjam Karmiggelt van GS1 Nederland. “Wij moeten met elkaar aan tafel om afspraken te maken over hoe we die data vastleggen en delen.”

Karmiggelt: “Als we onze ketens circulair willen maken, moeten we terug in de keten om data op te vragen. Data die nodig is om duurzame besluiten te nemen en consumenten en patiënten goed te informeren. Dat kan alleen als we op het allerlaagste niveau, op productniveau dus, de reis door de keten vastleggen. Daarvoor zijn standaarden nodig en moeten we nieuwe tools en services ontwikkelen.”

Nieuwe duurzaamheidsstandaarden nodig

Dat standaarden belangrijk zijn, beseft de groenten- en fruitsector als geen ander. “Wij proberen onze producten vanaf het begin tot het eind in de keten data mee te geven. Om voedselveiligheid te kunnen garanderen, maar ook om onze ketens te verduurzamen”, stelt directeur Richard Schouten van het GroentenFruit Huis.

Deze brancheorganisatie vertrouwt daarbij op GS1 standaarden zoals de GS1 locatiecode (het Global Location Number (GLN)). “Elk perceel kan een eigen locatienummer krijgen. Zo kunnen we per perceel vastleggen wat er aan informatie over producten, voedselveiligheid en certificaten bekend is.”

In drie maanden een Digital Product Passport

Bedrijfskledingproducent Groenendijk heeft binnen drie maanden een Digital Product Passport ontwikkeld. “Daarin hebben we traceerbaarheidsdata opgenomen, zodat consumenten kunnen achterhalen waar hun product vandaan komt. Maar ook welke materialen zijn verwerkt en hoe je het product kunt onderhouden, repareren en recyclen”, vertelt Jeanet van der Stoel, die tot voor kort werkte bij Groenendijk, maar nu sectorlead textiel en mode is bij GS1.

Modint, brancheorganisatie van kleding-, tapijt- en textielbedrijven, stelt dat er twee groepen bedrijven zijn: bedrijven die hiermee aan de slag moeten en bedrijven die aan de slag willen. “Wij zien nu dat de laatste groep heel snel groter wordt”, zegt Miriam Geelhoed van Modint. Zij ziet de bewustwording onder consumenten groeien. “Die gaan vragen stellen over duurzaamheid. Dat stelt bedrijven in staat om het verhaal achter hun producten te vertellen.”

Toegang tot digitaal etiket

Ook Dopper heeft inmiddels een Digital Product Passport ontwikkeld. Daarmee is het bedrijf wereldwijd de eerste in de productcategorie herbruikbare waterflessen. “Wij zijn in deze categorie nog niet aan wetgeving gehouden”, vertelt Renske Thelosen – Van Daalen van Dopper. “Daarom staat in het paspoort de informatie die wij zelf belangrijk vinden om te delen. Denk aan informatie over de CO₂-footprint, het waterverbruik, het terugnameprogramma en het bestellen van onderdelen. Wij roepen onze concurrenten op om hetzelfde te doen.”

De Fruitmotor heeft met de introductie van het GS1 e-Label een eerste stap gezet richting een productpaspoort. De ciderproducent is sinds december wettelijk verplicht om consumenten te informeren over ingrediënten en voedingswaarde. Door de QR-code van GS1 op een flesje cider van het merk Krenkelaar te scannen, krijgen consumenten toegang tot een digitaal etiket. “Wat ons betreft, gebruiken we de QR-code in de toekomst ook om de teler te laten vertellen hoe duurzaam en natuurinclusief zij opereren”, zegt Michiel Kortstee van De Fruitmotor.

Verplichte duurzaamheidsrapportages

Het delen van duurzaamheidsdata is ook nodig vanwege de wetgeving uit Brussel die grote bedrijven verplicht om elk jaar volgens strakke regels te rapporteren over duurzaamheid. Yvette Heijwegen van AS Watson zit in een GS1 werkgroep op dit gebied. “Voor deze rapportages hebben we data nodig van onze leveranciers, maar ook de leveranciers van onze leveranciers. Om te voorkomen dat elke partij in de keten op zijn eigen manier data gaat opvragen, willen we samen met andere retailers en leveranciers een standaard dataset voor bijvoorbeeld de CO₂-footprint van producten ontwikkelen. Dit is immers een verantwoordelijkheid voor de hele keten.”

Ook in andere sectoren wordt een start gemaakt met het vastleggen van data voor de verplichte duurzaamheidsrapportages. “We beschikken al over een digitale tool voor het delen van productdata. Daar voegen we nu duurzaamheidsdata aan toe. Daarbij gaat het om twee soorten data: de beoordeling van leveranciers en van producten.”, zegt Marc de Dobbelaere van Zevij-Necomij, een inkooporganisatie van technische groothandels. “We pakken dit als inkooporganisatie nu op, zodat niet elke groothandel dat zelf gaat opzetten.”

Meer dan alleen CO₂-footprint

Tijdens het congres werd duidelijk dat het bij duurzaamheidsdata om meer gaat dan alleen de CO₂-footprint van producten en leveranciers. Ingmar Hensbergen legt uit dat 94 procent van HEMA's CO₂-footprint bestaat uit scope 3-emissies: “Daaronder valt ook de uitstoot die vrijkomt bij het gebruik van ons product. Als we daaraan wat willen doen, moeten we dus ook onze klanten opvoeden. Daarnaast gaat het niet alleen om CO₂, maar ook om bijvoorbeeld water.” De hoeveelheid data om de circulaire transitie te ondersteunen neemt dus enorm toe. Menno Flantua van Superunie benadrukt dat daarom de kwaliteit van productdata meer dan ooit van groot belang is en zet zich al jaren in om datakwaliteit te verbeteren. 

Een ander aandachtspunt is verpakkingsdata. Bedrijven hebben data over de samenstelling en het gewicht van verpakkingen nodig om te kunnen aantonen dat ze aan de wetgeving op dat gebied voldoen. “Wij leveren verpakkingen aan supermarkten. De data daarvoor delen we via de datapool van GS1. Maar we delen ook verpakkingsinformatie met producenten en leveranciers van verpakkingen. Dat gaat grotendeels nog via Excel. Ook in dat deel van de keten moeten we naar standaardisatie”, vertelt Susan van Kruijsbergen van verpakkingsgroothandel Koninklijke Paardekooper Group.

Oneindig veel informatiebronnen ontsluiten

Het instrument om al die duurzaamheidsdata te ontsluiten, is de QR-code van GS1 die eind 2027 door alle kassa’s gescand moet kunnen worden en dan waarschijnlijk op de meeste producten staat. Deze QR-code biedt echter veel meer mogelijkheden. Geïntegreerd in de code is de GS1 Digital Link die kan worden gekoppeld aan oneindig veel informatiebronnen. De app waarmee de QR-code wordt gescand, bepaalt welke data de gebruiker te zien krijgt. Dat kunnen gebruiksinstructies zijn, maar ook veiligheids- of recyclinginstructies.

Heineken ziet grote mogelijkheden met de QR-code van GS1. “We hebben een voorbeeld die laat zien wat de mogelijkheden zijn. We kunnen data laten zien over ingrediënten en voedingswaarde, maar ook over duurzaamheid en bijvoorbeeld het terugnemen of recyclen van verpakkingsmaterialen. Ook kunnen we laten zien wat de andere producten in ons assortiment zijn en hoe consumenten die kunnen kopen”, vertelt Pieter Timmermans, die binnen Heineken wereldwijd verantwoordelijk is voor product- en ketendata.”

Albert Heijn zet volledig in op de QR-code van GS1

Slotspreker Gerhard van der Bijl, chief technology officer bij Ahold Delhaize, belooft dat consumenten op 31 december 2027 in alle winkels van Albert Heijn, Etos en Gall & Gall kunnen winkelen met de QR-code van GS1. “Wij geloven dat de QR-code gaat helpen om te innoveren in de laatste schakel van de keten”, vertelt Van der Bijl. “De meeste verspillingen vinden plaats bij de consument. Waarom? Omdat we in alle andere delen van de keten al heel veel mooie innovaties hebben doorgevoerd, mede dankzij de sectorstandaarden van GS1.”

“We kijken of de juiste producten in de juiste winkels liggen, zodat het assortiment past bij het klantprofiel van die winkels. En we weten bijvoorbeeld wanneer we welke producten aan de winkels moeten leveren zodat de houdbaarheidsdatum niet verstrijkt. Maar er zit heel weinig innovatie in de laatste stap richting consument”, weet Van der Bijl. “Hoe die innovatie eruit moet zien, weten we nog niet. Maar we weten wel dat we moeten beginnen met het omarmen van de standaard. Daarom zetten wij vol in op de QR-code van GS1!”