Voedselverspilling bestrijd je met uniforme data
Om voedselverspilling te voorkomen en te verminderen, moet je weten waar en hoe de ingrediënten en producten worden gemaakt. Ook wat er in voedingsmiddelen is verwerkt, hoe ze worden vervoerd en opgeslagen, waar producten verloren gaan, en waar in de verwerking reststromen ontstaan. “Dit lukt alleen met data”, vinden Mirjam Karmiggelt en Philip den Ouden. “Door data via een uniforme standaard vast te leggen en te delen in de keten, kun je effectief voedselverspilling bestrijden.”
Als voorzitter van de stichting Samen tegen Voedselverspilling spreekt Den Ouden veel met producenten, verwerkers en verkopers van levensmiddelen. “Wij willen al die ketenpartners in de productie van verse en verpakte levensmiddelen bij elkaar brengen om samen verspilling te verminderen”, zegt hij. “Vaak hoor ik van bedrijven dat ze hun processen beheersen en derving minimaliseren. Maar als ze écht gestructureerd kijken naar harde data uit hun productielijnen, zien ze dat er tóch nog veel verloren gaat.”
Sturen op feiten
GS1 is de internationale non-profitorganisatie die door standaardisatie de efficiëntie en transparantie in de toeleverketens van meer dan twee miljoen bedrijven optimaliseert. “Als je door de hele keten weet waar welke producten zijn en wat erin zit, dan ontstaat inzicht en kun je door data te delen op feiten gebaseerde maatregelen nemen om verspilling te voorkomen en te verminderen”, zegt Karmiggelt, ceo van GS1 Nederland.
“Bij lokale en korte ketens is de reis van een product goed te volgen, van herkomst tot in de winkel. Zoals bij eieren of sinaasappelsap”, vervolgt ze. “Maar een samengesteld product als een koekje met een laagje chocolade is veel complexer. Daarin zit ei, meel en melk, maar ook chocolade gemaakt van cacaobonen die van de andere kant van de wereld komt. Waar zijn die bonen geteeld, door wie en onder welke omstandigheden? Hoe zijn ze gemengd, verwerkt en vervoerd? Dat is een internationale supply chain. Door de complexiteit is het uiterst belangrijk om alle data die nodig is gestandaardiseerd vast te leggen én te delen.”
Door data te delen kun je op feiten gebaseerde maatregelen nemen om verspilling te voorkomen en te verminderen.
1 uniform systeem
De open standaarden van GS1 om producten, locaties, bedrijven en alle activiteiten zoals productie, opslag en transport te identificeren en alle data hierover vast te leggen en te delen, helpt om verspilling tegen te gaan. “Daarom werken wij samen met GS1 om inzicht te krijgen in waar verspilling ontstaat en wat je daartegen kunt doen”, zegt Den Ouden. “In agri-food staat dit nog in de kinderschoenen, zeker internationaal. Met het traceren van batches via locatiecodes (Global Location Numbers) om producten te volgen en reststromen zoals aardappelschillen of snijresten van groenteverwerkers goed te kunnen hergebruiken, is enorm veel winst te behalen. Dus geen tien verschillende suboptimale oplossingen, maar één uniform systeem.”
QR-code voor alle data
De GS1 standaarden helpen om alle productdata eenduidig toe te voegen aan een digitaal productpaspoort. In dit productpaspoort staat informatie over waar het product uit bestaat, waar het vandaan komt en hoe je het kunt gebruiken, afdanken, hergebruiken of recyclen. “De QR-code van GS1 die nu al op veel producten staat en die de komende jaren de bekende barcode op producten en verpakkingen zal vervangen, maakt alle informatie in een productpaspoort toegankelijk en bruikbaar voor alle schakels in de keten”, zegt Karmiggelt. “Dat is ook voor het tegengaan van voedselverspilling uiterst belangrijk.”
Een enorme stap
“Die QR-code is een enorme stap”, beaamt Den Ouden. “Het ontsluit alle informatie die in de verschillende schakels nodig is. Zo komen reststromen goed in beeld om goed verwerkt te worden, en kunnen vraag en aanbod veel beter op elkaar worden afgestemd. In agri-food is daar veel winst te behalen. Als telers hun processen beter kunnen afstemmen op de vraag, dat voorkomt dat heel veel verspilling.” “Klopt”, zegt Karmiggelt. “Voorraadinformatie, weten wat waar is en produceren of oogsten op basis van kennis over wat er zal worden besteld, stemt vraag en aanbod goed op elkaar af. Productdata helpt ook bij productontwikkeling om grondstoffen optimaal te gebruiken, en om reststromen of voedingsmiddelen die helaas niet zijn verkocht, alsnog zo goed mogelijk terug te krijgen in de voedselketen. Daar is veel data voor nodig. Als die gestandaardiseerd zijn vastgelegd, kun je die goed met de QR-code ontsluiten.”
Die QR-code ontsluit alle informatie die in de verschillende schakels nodig is.
Houdbaarheidsdatum scannen
De QR-code van GS1 kan straks ook worden gescand in winkels. Dat heeft grote voordelen, ook bij het tegengaan van verspilling. Uiterlijk eind 2027 zullen alle kassa’s wereldwijd deze QR-code kunnen scannen. “Het digitale productpaspoort bevat alle informatie over producten, dus ook de houdbaarheidsdatum”, zegt Karmiggelt. “Ook deze informatie kun je via de QR-code gebruiken, bijvoorbeeld door automatisch af te prijzen als de houdbaarheidsdatum van producten nadert. Producten die onvoorzien over de datum zijn, worden hiermee aan de kassa opgemerkt en nieuwe bestellingen gebeuren niet meer op basis van aantallen producten, maar op houdbaarheid. Door hier scherp op te sturen in de hele keten tot en met de winkel, kun je de verspilling fors terugdringen.”
